जगन्नाथ रथयात्रा 2025

जगन्नाथ रथयात्रा 2025

जगन्नाथ मंदिरात दरवर्षी काढली जाते रथयात्रा, का जाणून घ्या?

2025 चे वेळापत्रक जाणून घ्या

जगन्नाथपुरीतील जगन्नाथ मंदिराबद्दल अविश्वसनीय गोष्टी

इतिहास (History)

जगन्नाथपुरीतील जगन्नाथ मंदिराविषयी अविश्वसनीय तथ्ये ओडिशातील जगन्नाथपुरीच्या प्रसिद्ध जगन्नाथ मंदिराच्या भव्य भिंती बांधण्यासाठी तीन पिढ्या लागल्या. हे मंदिर हिंदूंसाठी अत्यंत महत्त्वाचे असून चार धाम तीर्थक्षेत्रांपैकी एक आहे. हे 1078 मध्ये जवळजवळ एक सहस्राब्दी पूर्वी बांधलेली एक शक्तिशाली ऐतिहासिक संरचना म्हणून देखील काम करते. भगवान जगन्नाथाच्या दर्शनासाठी दरवर्षी लाखो लोक ओडिशा (भारत) मध्ये येतात.

जगन्नाथ पुरी रथ यात्रा 2025

यंदा पुरी रथयात्रा 27 जून पासून सुरू होईल आणि 5 जुलै रोजी संपेल. हिंदू कॅलेंडरनुसार, दरवर्षी आषाढ महिन्याच्या दुसऱ्या दिवशी भगवान जगन्नाथ आपला भाऊ बलराम आणि बहीण सुभद्रा यांच्यासह आपल्या मावशीच्या घरी येतात. ओडिशातील जगन्नाथ पुरी शहरात असलेल्या जगन्नाथ मंदिरात दरवर्षी मोठ्या थाटामाटात रथयात्रा काढली जाते. सुशोभित जगन्नाथ मंदिरातून तीन रथ निघाले. यापैकी बलराजांचा रथ पुढच्या बाजूला, बहिण सुभद्राचा रथ मध्यभागी आणि जगन्नाथ प्रभूंचा रथ मागे आहे.

रथयात्रा काढण्याचे कारण

रथयात्रा भगवान विष्णूचा अवतार श्री कृष्णाला समर्पित आहे, वास्तविक, पुरीच्या रथयात्रेमागे अनेक कथा आहेत. त्यापैकी एक म्हणजे एकदा पुरी मंदिरात जगन्नाथाच्या रूपात विराजमान झालेला श्रीकृष्ण, त्याची धाकटी बहीण सुभद्रा त्याला सांगते की तिला द्वारकेला जायची इच्छा आहे पण रस्त्याने. भगवान श्रीकृष्ण आपल्या धाकट्या बहिणीच्या इच्छेचा मान राखून आपल्या थोरल्या भावाला दाऊ म्हणतात, 'दाऊ, तुझ्याशिवाय आम्ही कसे जाऊ, तूच आमचा मार्गदर्शक आहेस.' यानंतर बलराम, सुभद्रा आणि श्रीकृष्ण यांनी रथातून ही यात्रा पूर्ण केली आणि ते आपल्या मावशीच्या घरी गुंडीचा येथे गेले आणि तेव्हापासून रथयात्रा सुरू झाली.

आता, भगवान श्रीकृष्णाने आपल्या थोरल्या भावाला आपला मार्गदर्शक म्हणून बोलावले होते, म्हणून रथयात्रेत भगवान बलरामांचा रथ पुढे चालत असतो, त्यानंतर मध्यभागी देवी सुभद्राचा रथ असतो आणि त्यामागे भगवान जगन्नाथाचा रथ असतो. श्रीकृष्ण.

जगन्नाथ पुरी रथयात्रा 2024 वेळापत्रक

२७ जून २०२५ (शुक्रवार) – रथयात्रा सुरू झाली.

१ जुलै २०२५(मंगळवार) – हेरा पंचमी (पहिले पाच दिवस गुंडीचा मंदिरात रहा).

३ जुलै २०२५ (गुरुवार) - संध्याकाळचे दर्शन (या दिवशी भगवान जगन्नाथाचे दर्शन घेतल्याने 10 वर्षे श्री हरीची पूजा केल्यासारखे पुण्य मिळते असे मानले जाते).

५ जुलै २०२५ (शनिवार) – बहुदा यात्रा (भगवान जगन्नाथ, बलभद्र आणि बहीण सुभद्रा घरी परततात).

६ जुलै २०२५(रविवार) – सुनाबेसा (जगन्नाथ मंदिरात परतल्यानंतर, भगवान जगन्नाथ आपल्या भाऊ आणि बहिणींसह शाही रूपात येतात).

७ जुलै २०२५ (सोमवार) – आषाढ शुक्ल द्वादशीला दैवी रथांना आधार पान (एक विशेष पेय (पान) अर्पण केले जाते.

८ जुलै २०२५ (मंगळवार) – नीलाद्री बीजे (नीलाद्री बीजे हा जगन्नाथ यात्रेचा सर्वात मनोरंजक आणि महत्त्वाचा विधी आहे.

मंदिर तिच्या वार्षिक रथयात्रेसाठी प्रसिद्ध आहे जे लाखो लोक प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्षपणे पाहतात कारण तीन विशाल रथ देवतांना घेऊन जातात. जुगरनॉट हा इंग्रजी शब्द या वार्षिक परेडपासून आला आहे. कोणत्याही वैज्ञानिक स्पष्टीकरणाशिवाय काही घटनांनी जगभरातील प्रवाशांचे लक्ष वेधून घेतले आहे.

पुरी आणि रथयात्रेबद्दल काही आश्चर्यकारक तथ्ये

1. निसर्गाच्या नियमाविरुद्ध तथ्ये

एखादे कापड हवेत सोडले तर ते प्रवाहाच्या दिशेने उडते हे लहान मुलालाही माहीत असते. पण जगन्नाथ मंदिराच्या माथ्यावरील ध्वज हा या तत्त्वाला अनोखा अपवाद असल्याचे दिसते. हा ध्वज कोणत्याही वैज्ञानिक पार्श्वभूमीशिवाय वाऱ्याच्या प्रवाहाच्या विरुद्ध दिशेने वाहतो.

2.चढणे

मंदिराच्या घुमटाच्या शीर्षस्थानी ध्वज बदलण्यासाठी दररोज एक पुजारी मंदिराच्या भिंतींवर 45 मजली इमारतीच्या समतुल्य उंचीवर चढतो. मंदिर बांधण्यापूर्वी हा विधी तयार झाला होता. हे काम कोणत्याही संरक्षक उपकरणाशिवाय उघड्या हातांनी केले जाते. असे मानले जाते की जर विधी कॅलेंडरमधून एक दिवस वगळला तर मंदिर 18 वर्षे बंद राहील.

3.असा प्रकाश ज्यामध्ये अंधार नाही

जेव्हा सूर्यप्रकाश विषयाच्या एका भागावर आदळतो तेव्हा तो दुसऱ्या भागावर सावली पाडतो, ज्यामुळे शेवटी सावली सुरू होते.

असे म्हणतात की मंदिरात दिवसाच्या कोणत्याही वेळी कोणत्याही दिशेकडून सावली नसते. हे स्थापत्यशास्त्राचे चमत्कार असू शकते की भगवान जगन्नाथ यांनी मानवतेला दिलेला संदेश?

4. सुदर्शन चक्राचे कोडे

मंदिराच्या शिखरावर सुदर्शन चक्राच्या रूपात दोन रहस्ये आहेत. पहिली विचित्रता ही होती की जवळजवळ एक टन वजनाचा कठीण धातू त्या शतकातील मानवी शक्तीने कोणत्याही यंत्राशिवाय कसा वाढवला गेला.

दुसरा चक्राशी संबंधित वास्तु तंत्राशी संबंधित आहे. प्रत्येक दिशेने पहा, चक्र परत त्याच रूपात दिसते. हे असे आहे की ते प्रत्येक दिशेने समान दिसण्यासाठी डिझाइन केले आहे.

5. देवाच्या वर काहीही नाही, म्हणून मंदिराच्या वर काहीही उडत नाही.

आपण पक्षी बसलेले, विश्रांती घेत असलेले आणि आपल्या डोक्यावर आणि छतावर नेहमीच उडताना पाहतो. पण, मंदिराच्या घुमटाच्या वर एकही पक्षी दिसत नाही, मंदिराच्या वरती विमान देखील दिसत नाही, कदाचित भगवान जगन्नाथांना त्यांच्या पवित्र हवेलीचे दृश्य खराब व्हावे असे वाटत नाही!

6. येथे तयार केलेले अन्न कधीही वाया जात नाही

पौराणिक कथांमध्ये अन्न वाया घालवणे हे वाईट लक्षण मानले जाते; , मंदिराला भेट देणाऱ्या लोकांची संख्या दररोज 2,000 ते 2,00,000 लोकांच्या दरम्यान असते. चमत्कारिकपणे, दररोज तयार केलेल्या प्रसादाचा एक चावाही वाया जात नाही, हे प्रभावी व्यवस्थापन किंवा परमेश्वराची इच्छा असू शकते का?

7. समुद्राचे पाणी

सिंह गेटच्या प्रवेशद्वारातून मंदिराच्या आत पहिले पाऊल टाकल्यावर समुद्राच्या लाटांचा आवाज पूर्णपणे हरवून जातो. ही घटना प्रामुख्याने संध्याकाळी घडते. आपण मंदिरातून बाहेर पडताच आवाज परत येतो, पौराणिक कथांनुसार, ही दोन देवांची बहीण सुभद्रा माईची इच्छा होती, ज्यांनी मंदिराच्या दारात शांतता हवी होती. त्यामुळे त्यांची इच्छा विधिवत पूर्ण झाली.

8. उलट दिशेने वाहणारा वारा

जगात सर्वत्र वाऱ्याची दिशा दिवसा समुद्रापासून जमिनीकडे असते आणि संध्याकाळी उलटते. पण, जगन्नाथ पुरीमध्ये वाऱ्याला विरुद्ध दिशेने विरोध करण्याची प्रवृत्ती आहे. दिवसा, वारा जमिनीकडून समुद्राकडे आणि संध्याकाळी उलट दिशेने वाहत असतो.

9. स्वयंपाक करण्याचे जादुई मार्ग

प्रसादम शिजवण्याची पारंपारिक पद्धत येथे पाळली जाते. अगदी सात भांडी एकावर एक ठेवतात आणि सरपण वापरून शिजवतात. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, सर्वात वरचे भांडे आधी शिजवतात आणि बाकीचे अनुसरण करतात.

10. अपूर्ण मूर्तीची पूजा

येथे शतकानुशतके अपूर्ण मूर्तींची पूजा केली जात आहे. त्यामागे एक खास कारण आहे. वास्तविक, जगन्नाथ पुरीच्या मंदिरात ठेवलेली भगवान जगन्नाथ, बहीण सुभद्रा आणि दाऊ बलराम यांची मूर्ती पूर्ण नाही, त्यांचे हात-पाय नसून केवळ तोंड बनवलेले आहे. त्यामागे एक कथा आहे.

पौराणिक कथेनुसार, एकदा पुरीचा राजा इंद्रद्युम्न याने भगवान जगन्नाथ, बहीण सुभद्रा आणि दाऊ बलराम यांच्या मूर्ती बनवण्याचे काम देव शिल्पी विश्वकर्मा यांच्यावर सोपवले होते, परंतु शिल्पीने राजासमोर एक अट घातली की जोपर्यंत मूर्तीचे काम होत नाही. पूर्ण झाले, तोपर्यंत ते एका खोलीत राहतील आणि कोणालाही आत प्रवेश दिला जाणार नाही.

यावर राजाने शिल्पीचे म्हणणे मान्य केले. शिल्पीच्या घरातून तो रोज बाहेर यायचा, जिथे त्याला मूर्ती घडवल्याचा आवाज येत असे. एके दिवशी तो शिल्पीच्या घरासमोरून जात होता पण त्याला काही आवाज आला नाही. ते काळजीत पडले आणि त्यांनी शिल्पीच्या घराचा दरवाजा उघडला, राजा शिल्पीच्या घरात प्रवेश करताच कारागीर विश्वकर्मा गायब झाला आणि पुन्हा आला नाही. आता राजा इंद्रद्युम्नला पुरीच्या मंदिरात भगवान जगन्नाथ, बहीण सुभद्रा आणि दाऊ बलराम यांच्या तीन मूर्ती ठेवण्यास भाग पाडले गेले आणि तेव्हापासून पुरीत अपूर्ण मूर्तींची पूजा करण्याची परंपरा आहे.

श्री जगन्नाथ मंदिराबद्दल काही प्रश्न

१) श्री जगन्नाथ मंदिराचे अधिकृत संकेतस्थळ कोणते आहे?